Κατά τη σχετική διάταξη του άρθρου 386 παρ.1 εδ.α’ Π.Κ.:
“1. Όποιος, με την εν γνώσει παράσταση ψευδών γεγονότων σαν αληθινών ή την αθέμιτη απόκρυψη ή παρασιώπηση αληθινών γεγονότων βλάπτει ξένη περιουσία πείθοντας κάποιον σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή με σκοπό από τη βλάβη αυτής της περιουσίας να αποκομίσει ο ίδιος ή άλλος παράνομο περιουσιακό όφελος, τιμωρείται με φυλάκιση και χρηματική ποινή.“
Έτσι, για την στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της απάτης απαιτούνται: α) σκοπός του δράστη να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος, έστω και αν τελικώς δεν επιτευχθεί το όφελος, η πραγματοποίηση του οποίου, εντεύθεν, και δεν απαιτείται, β) εν γνώσει παράσταση ψευδών γεγονότων ως αληθινών ή αθέμιτη απόκρυψη ή παρασιώπηση αληθινών γεγονότων, από τα οποία, ως παραγωγό αιτία παραπλανήθηκε κάποιος σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή, γ) βλάβη ξένης κατά το αστικό δίκαιο περιουσίας η οποία να τελεί σε αιτιώδη σύνδεσμο με τις παραπλανητικές ενέργειες ή παραλείψεις του δράστη και η οποία (και) υπάρχει σε περίπτωση μειώσεως ή χειροτερεύσεως της περιουσίας του παθόντος.
Ο παραπλανώμενος δεν είναι απαραίτητο να ταυτίζεται με τον βλαπτόμενο, αρκεί να μπορεί από τον νόμο ή τα πράγματα να επιχειρήσει την επιζήμια για τον βλαπτόμενο πράξη, παράλειψη ή ανοχή, το δε περιουσιακό όφελος που επεδίωξε ο δράστης πρέπει να προέρχεται από την περιουσία του βλαπτομένου στη διάθεση της οποίας προέβη ο παραπλανηθείς, έτσι ώστε να αποτελεί την ανάστροφη όψη της περιουσιακής βλάβης.
Εντεύθεν και απάτη είναι δυνατόν να τελεσθεί και δια παραπλανήσεως του δικαστού σε πολιτική δίκη, δια της προβολής ψευδούς ισχυρισμού, ο οποίος (να) υποστηρίζεται με την εν γνώσει προσκομιδή ψευδών αποδεικτικών μέσων από τα οποία ο δικαστής παραπλανήθηκε και εξέδωσε απόφαση, συνεπεία της οποίας επήλθε βλάβη στην περιουσία του αντιδίκου (Α.Π. 1224/2020).
Η απάτη ενώπιον δικαστηρίου: Πότε τελείται και ποιες οι συνέπειες
Η απάτη ενώπιον δικαστηρίου αποτελεί σοβαρό ποινικό αδίκημα που συνίσταται στη δόλια παραπλάνηση του δικαστή, με σκοπό την έκδοση ευνοϊκής για τον δράστη απόφασης. Πρόκειται για μορφή απάτης που τελείται κατά την απονομή της Δικαιοσύνης και έχει άμεσο αντίκτυπο στην ασφάλεια των δικαστικών κρίσεων αλλά και στην περιουσία των διαδίκων.
Πότε θεωρείται τετελεσμένη η απάτη στο δικαστήριο;
Η απάτη επί δικαστηρίου θεωρείται τελεσμένη όταν, μέσω ψευδών ισχυρισμών και προσκόμισης πλαστών ή ανακριβών αποδεικτικών στοιχείων, το δικαστήριο πείθεται και εκδίδει οριστική απόφαση υπέρ του δράστη ή άλλου προσώπου, εις βάρος του αντίδικου. Η βλάβη που προκαλείται δεν είναι μόνο νομική, αλλά και οικονομική, καθώς ο αδίκως χαμένος διάδικος υφίσταται πραγματική περιουσιακή ζημία.
Αντιθέτως, όταν οι ψευδείς ισχυρισμοί ή τα αναληθή έγγραφα δεν παραπλανούν τον δικαστή και αυτός απορρίπτει την αγωγή ή την αίτηση ως αβάσιμη, τότε δεν έχουμε τετελεσμένο έγκλημα αλλά απόπειρα απάτης.
Η απάτη μέσω αίτησης για διαταγή πληρωμής
Η εν λόγω μορφή απάτης μπορεί να τελεστεί και εκτός τακτικής δίκης, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση που υποβάλλεται αίτηση για έκδοση διαταγής πληρωμής, βασισμένη σε πλαστά ή ψευδούς περιεχομένου έγγραφα – τιμολόγια, επιταγές, ιδιωτικά συμφωνητικά κ.λπ. Αν ο δικαστής παραπλανηθεί και εκδώσει τη διαταγή πληρωμής, προκαλείται άμεσα βλάβη στον καθ’ ου, καθώς η διαταγή αυτή, δυνάμει του άρθρου 631 ΚΠολΔ, αποτελεί εκτελεστό τίτλο που μπορεί να οδηγήσει σε κατασχέσεις και άλλες αναγκαστικές εκτελέσεις.
Η σχέση απάτης και πλαστογραφίας
Στις περιπτώσεις αυτές συχνά συνυπάρχει και το έγκλημα της πλαστογραφίας, όταν δηλαδή χρησιμοποιούνται πλαστά έγγραφα για την εξαπάτηση του δικαστηρίου. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η πλαστογραφία και η απάτη συνιστούν δύο διακριτά εγκλήματα, τα οποία δεν απορροφούνται το ένα από το άλλο. Αυτό σημαίνει ότι ο δράστης μπορεί να διωχθεί και να τιμωρηθεί για καθένα ξεχωριστά, καθώς στοιχειοθετούνται από διαφορετικά πραγματικά περιστατικά.
Συμπερασματικά
Η απάτη ενώπιον δικαστηρίου δεν αποτελεί απλώς παραβίαση της αλήθειας, αλλά πλήγμα στη λειτουργία της δικαιοσύνης και στα συμφέροντα των πολιτών. Η νομική αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών είναι αυστηρή και επιβάλλει την προσεκτική εξέταση τόσο των ισχυρισμών όσο και των αποδεικτικών μέσων που προσκομίζονται ενώπιον των δικαστηρίων.
