Κατά το άρθρο 397 του Π.Κ. ο οφειλέτης, που με πρόθεση ματαιώνει ολικά ή εν μέρει την ικανοποίηση του δανειστή του, βλάπτοντας, καταστρέφοντας ή καθιστώντας χωρίς αξία, αποκρύπτοντας ή απαλλοτριώνοντας χωρίς ισότιμο και αξιόχρεο αντάλλαγμα οποιοδήποτε περιουσιακό του στοιχείο, κατασκευάζοντας ψεύτικα χρέη ή ψεύτικες δικαιοπραξίες, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών και με χρηματική ποινή ή σε φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή εάν η ζημία του δανειστή είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Όμοια τιμωρείται, όποιος επιχειρεί κάποια από τις πράξεις αυτές υπέρ του οφειλέτη. Η ποινική δίωξη ασκείται μόνο ύστερα από έγκληση.
Επί της ουσίας, πρόκειται για πράξη, την οποία διενεργεί ο οφειλέτης (ή οποιοσδήποτε τρίτος που δρα υπέρ του), προκειμένου να ματαιώσει ολικά ή μερικά την ικανοποίηση της απαίτησης του δανειστή. Έτσι, ο οφειλέτης, που γνωρίζει ότι έχει χρέη, μεταβιβάζει, αλλοιώνει ή καταργεί κάποιο περιουσιακής φύσης δικαίωμα, ώστε η περιουσία, που του απομένει να μην επαρκεί για την κάλυψη της οφειλής του.
Ενδεικτικά παραδείγματα καταδολιευτικών απαλλοτριώσεων είναι η πώληση περιουσιακού στοιχείου σε πολύ χαμηλό τίμημα, η εγγραφή προσημείωσης υποθήκης υπέρ τρίτου, η δωρεά, καθώς και η γονική παροχή. Στην περίπτωση που το πρόσωπο στο οποίο μεταβιβάζεται το περιουσιακό στοιχείο είναι σύζυγος ή στενός συγγενής του οφειλέτη, τεκμαίρεται ότι γνώριζε για τον καταδολιευτικό, και άρα παράνομο, χαρακτήρα της μεταβίβασης και επομένως οφείλει, ομοίως με τον οφειλέτη, να ικανοποιήσει την απαίτηση του δανειστή.
Απαραίτητες προϋποθέσεις για την καταδολίευση δανειστών είναι:
α) η ύπαρξη απαίτησης του δανειστή κατά του οφειλέτη, γεννημένη κατά το χρόνο που ο τελευταίος επιχειρεί την απαλλοτρίωση,
β) η απαλλοτρίωση από τον οφειλέτη (με μεταβίβαση, αλλοίωση ή κατάργηση περιουσιακού δικαιώματος),
γ) η πρόθεση αποφυγής ικανοποίησης της απαίτησης του δανειστή και άρα πρόκλησης βλάβης σε αυτόν,
δ) η γνώση του τρίτου υπέρ του οποίου έγινε η απαλλοτρίωση για το χρέος του οφειλέτη, και
ε) το μη επαρκές υπόλοιπο περιουσίας για την ικανοποίηση της απαίτησης του δανειστή.
Σε επίπεδο Αστικού δικαίου, ο δανειστής μπορεί να ασκήσει αγωγή διάρρηξης της καταδολιευτικής δικαιοπραξίας σε βάρος του οφειλέτη ή/και του τρίτου που συνέπραξαν στην απαλλοτρίωση του περιουσιακού στοιχείου, αξιώνοντας, ουσιαστικά, την αποκατάσταση των πραγμάτων στην κατάσταση που ήταν πριν από την καταδολίευση. Η συγκεκριμένη αγωγή καταδολίευσης μπορεί να ασκηθεί εντός πέντε ετών από την ημέρα που καταρτίστηκε η καταδολιευτική δικαιοπραξία, αλλιώς το δικαίωμα του δανειστή παραγράφεται.
Σε περίπτωση που απαλλοτριώθηκαν περισσότερα περιουσιακά στοιχεία, η διάρρηξη θα επέλθει μόνο για το ποσό εκείνο μέχρι την κάλυψη της απαίτησης του δανειστή, το δε υπόλοιπο μέρος θα παραμείνει ως έχει μετά την απαλλοτρίωση.
Η καταδολίευση δανειστών συνιστά ταυτόχρονα και ποινικό αδίκημα, το οποίο, όμως, διώκεται κατ’ έγκληση. Έτσι, σε επίπεδο ποινικού δικαίου, ο δανειστής έχει τη δυνατότητα να υποβάλλει έγκληση εντός 3 μηνών από την ημέρα, που έλαβε γνώση για την καταδολιευτική απαλλοτρίωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ποινική διαδικασία δεν λαμβάνονται υπόψη τα παραπάνω τεκμήρια γνώσης που ισχύουν μεταξύ συγγενών, και άρα, ο δανειστής οφείλει να αποδείξει ότι, πράγματι, τόσο ο οφειλέτης όσο και ο τρίτος γνώριζαν και αποδέχονταν ότι με τη συμπεριφορά τους θίγουν τα συμφέροντα του δανειστή.
